Kennis delen en de veranderende rol van verenigingen [2/5]

Jouw branche of -beroepsvereniging staat bol van de kennis. Niet alleen (verenigings)experts, maar ook leden hebben veel kennis in huis. Die kennis delen is een sleutel om meerwaarde voor je leden te creëren. Maar hoe doe je dat? Het “Digitale Dienstverlening- & Communicatiemodel voor verenigingen” geeft inzicht in waar jouw vereniging nu staat én hoe je kennisdeling succesvoller faciliteert. Mathijs en Dennis lichten dit toe en geven ondertussen tal van tips voor een bloeiende digitale vereniging.

Door: Mathijs Vleeming & Dennis van Aalst, Yard | Digital Agency

Lees ook deel 1 uit deze serie: achtergrond van het ‘Digitale Dienstverlening- & Communicatiemodel voor verenigingen’.

(klik op de afbeelding om te vergroten)

Soorten kennis binnen verenigingen

Bij verenigingen draait het in de kern om professionele en betrouwbare kennis delen met en tussen leden. Daarin ligt hun meerwaarde. Vroeger, nu en in de toekomst. Dat blijkt uit onderzoek van ASAE Research Foundation.  

Daarbij gaat het om twee soorten kennis:

1. Gevalideerde of expliciete kennis: kennis die gevalideerd en gepubliceerd wordt door (verenigings)experts. Expliciete kennis is waarneembaar. De kennis is geuit of opgeslagen, waardoor die persoonsonafhankelijk is gemaakt.
2. Gebruikergegenereerde of impliciete kennis (tacit knowledge): kennis die door leden of andere deelnemers wordt gegenereerd en gedeeld. Impliciete kennis is persoonlijk en moeilijker met anderen te delen.

In de praktijk wordt de eerste ook wel ‘informatie’ genoemd, en de tweede ‘kennis’.

Gevalideerde kennis

Zendende verenigingen richten zich vooral op het vergaren en publiceren van gevalideerde kennis of informatie. Bijvoorbeeld in de vorm van rapporten, publicaties, onderzoeken en wetenschappelijke artikelen. Daarnaast bieden ze vaak professionele educatie en certificatie aan. Dit betekent meestal dat kennis die niet door de vereniging wordt gepubliceerd, niet beschikbaar is. Althans, niet onder de paraplu van de vereniging.

Gebruikergenereerde kennis

Voor de luisterende vereniging is gebruikergegenereerde kennis minstens zo belangrijk. Dit type vereniging deelt ook de kennis die in de hoofden van de leden zit. Het gaat om subjectieve inzichten, intuïtie en ervaring.

Je kunt bijvoorbeeld kennis halen uit een boek over projectmanagement (expliciete kennis). Maar hoe je in de praktijk een project managet, heeft ook te maken met impliciete kennis. Dan combineer je wat je uit boeken hebt geleerd met ervaring, vaardigheid en houding. We noemen dit vaak het delen van best practices. Deze impliciete kennis is niet geborgd of makkelijk vindbaar. Als jij niet fysiek aanwezig bent, is jouw kennis ook niet aanwezig.

Faciliterende branche- en beroepsverenigingen gaan nog een stap verder in het delen van kennis: zij richten zich ook op peer-to-peer learning. Hun deelnemers werken samen, delen hun kennis actief en leren van elkaar. Dit kun je zien als een community, in het bijzonder een ‘Community of Practice’.

Wat is een community?

Een community is een groep mensen die bepaalde karakteristieken deelt, zoals interesses, uitdagingen en behoeften. Op dezelfde plek delen ze samen een ervaring. Community’s hebben vaak een gezamenlijk hoger doel, en deelnemers willen zichzelf en anderen verbeteren.

Een community is niet zwart/wit. Je bent niet óf wel óf geen community; community is een gevoel. Hoe groter het gemeenschapsgevoel (sense of community), hoe meer er sprake is van een community.

Wat is een Community of Practice?

Een specifieke vorm van een community is een ‘Community of Practice’.

Communities of Practice are groups of people who share a concern or a passion for something they do and learn how to do it better as they interact regularly

Etienne Wenger

Een community of practice heeft 3 kenmerken:

1. ‍Het domein. Leden van de community hebben een gedeelde interesse, vaardigheid en/of toewijding met betrekking tot een bepaald onderwerp. Deze gemeenschappelijke factor creëert een bepaalde basis en toewijding die leden motiveert om deel te nemen. 
   ‍
2. Community. Via gezamenlijke activiteiten, discussies, brainstorms over het oplossen van problemen en het delen van informatie bouwen leden relaties op. Zo wordt het fundament van de community gelegd en versterkt. De interactie en het samen en van elkaar leren (peer-to-peer learning) maken van de leden een community.
   ‍
3. ‍Praktijk. De leden van een community of practice ontwikkelen samen een gedeeld repertoire aan middelen in een kennisbank: ervaringen, verhalen, gereedschappen, manieren om terugkerende problemen aan te pakken. Kortom, een gedeelde praktijk. Deze kennis, vaardigheden en inspiratie kunnen alle leden meenemen in hun dagelijkse beroepspraktijk. Dit heeft tijd nodig en voortdurende interactie.

Het is de combinatie van deze 3 elementen die een community of practice vormt. En het is door deze 3 elementen parallel te ontwikkelen dat er zo’n gemeenschap ontstaat.

Kennis delen binnen community of practice

Steeds meer verenigingen richten zich op peer-to-peer-learning en het delen van gebruikergegenereerde kennis. Dat faciliteren zij in een (online) community of practice. Op die manier winnen ze aan relevantie.

Zoals Wenger stelt: “Een groeiend aantal verenigingen, zowel professioneel als anderszins, zoekt manieren om zich te richten op leren door reflectie op praktijkervaringen. Hun leden zijn rusteloos en hun loyaliteit is fragiel. Ze moeten waardevolle leeractiviteiten aanbieden. De peer-to-peer leeractiviteiten die typerend zijn voor leergemeenschappen bieden een complementair alternatief voor de meer traditionele cursusaanbiedingen en publicaties.”

Peer-to-peer learning faciliteren

Kennis delen stimuleer en faciliteer je door leden op een relevante manier te verbinden en grenzen weg te nemen. En door interactie en informeel leren te ondersteunen en aan te moedigen. Vraag bijvoorbeeld hoe leden bepaalde kennis hebben toegepast. Of welke ervaring ze hebben met bepaalde onderwerpen. Zo help je leden om de kennis die in hun hoofd zit, te ontsluiten.  

Tegelijkertijd is het belangrijk om te vragen aan welke kennis leden behoefte hebben. Waarover willen ze meer weten? Als je dit weet, kun je de aanwezige kennis en de kennisbehoefte met elkaar matchen. Zo bied je je leden relevantere en meer gepersonaliseerde informatie en kennis, en vinden ze bijvoorbeeld makkelijker antwoord op hun vragen.  

Verwachtingen van digital natives: online kennis uitwisselen

Steeds meer leden verwachten dat deze kennisuitwisseling en dit contact met leden online mogelijk is. Dat komt omdat steeds meer professionals uit nieuwe generaties zich aansluiten bij beroeps- en brancheverenigingen. Deze jongere generaties nemen nieuwe verwachtingen mee. Deze leden zijn digital natives die zijn opgegroeid met het internet en alle digitale mogelijkheden. Zij verwachten binnen de vereniging digitaal verbonden te zijn met andere leden, digitaal betrokken te worden bij de vereniging, en onmiddellijk de informatie te kunnen vinden die zij nodig hebben.

Relevant blijven: online kennis delen

Wil je relevant blijven als vereniging, dan is het nodig om deze behoefte te vervullen. Bied je leden de mogelijkheid om online met elkaar in contact te komen en laagdrempelig kennis te delen. Dit gaat het best via een eigen online communityplatform.

Een eigen communityplatform biedt tal van mogelijkheden om kennisdeling op een slimme manier te ondersteunen en stimuleren. Bijvoorbeeld om mensen met bepaalde vragen in contact brengen met anderen die het antwoord hebben. Pak je dit op een goede manier aan, dan heeft dit een enorme toegevoegde waarde. Je vergroot het collectieve vermogen van jouw vereniging om kennis te ontwikkelen en te innoveren. En daarmee ook de potentiële impact op je missie.

Case: Wat kunnen andere verenigingen leren van de KNVB?

Een mooi voorbeeld van een faciliterende vereniging die het delen van gebruikergegenereerde kennis stimuleert, is één van de grootste sportbonden van Nederland: de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB). De KNVB wil gebruikmaken van de kennis van leden en die laten stromen, in plaats van dat zij zelf alle informatie richting leden sturen. De KNVB ervaart dat als een game changer.

Dit doet de KNVB via het online communityplatform Eén tweetje. Veel voetbalverenigingen lopen aan tegen dezelfde uitdagingen. Wat doe je als leden hun contributie niet betalen? Waar koop je een scorebord? Hoe goed is de kwaliteit van de kunstgrasvelden? In Nederland zijn ongeveer 2400 (amateur)voetbalclubs. De kans is groot dat een van hen al eens tegen hetzelfde probleem is aangelopen en een oplossing heeft gevonden.

Dit is waar Eén tweetje op inspringt. Met behulp van een uitgebreide vraag-antwoord-module kunnen bestuurders van amateurvoetbalverenigingen met elkaar in gesprek gaan en gebruikmaken van elkaars kennis.

Bottom-up-aanpak

Om een veilige omgeving te creëren, is de KNVB zelf niet actief op het platform – op een paar communitymanagers na. De organisatie heeft zelfs als regel om niets te communiceren of ‘zenden’ op het platform. Daar zijn andere kanalen voor. Het communitymanagement vindt dan ook bijna geheel achter de schermen plaats.

Deze bottom-up-aanpak heeft ook impact op de organisatie van de vereniging. De community heeft namelijk een belangrijke signalerende functie: uit de online gesprekken blijkt namelijk precies wat er leeft onder de voetbalverenigingen. De bond gebruikt die signalen om relevante dienstverlening te bieden.

Voorbeeld: spaaractie

Zo had de KNVB samen met een partner een spaaractie voor amateurverenigingen opgezet. Maar de sportbestuurders van de clubs bespraken via Eén tweetje dat ze veel moeite moesten doen voor de actie en dat die maar weinig opbracht. De KNVB sprong hierop in door met zijn partner snel de spaaractie aan te passen. En toen werd de actie wel een succes: de opbrengst voor de clubs was veel groter en ze voorkwamen een PR-ramp.

De KNVB voert die bottom-up-gedachte ook door in het beleid, iets waar het bestuur achterstaat. Daardoor krijgt de bottom-up-benadering echt voet aan de grond. En het leidt ertoe dat de KNVB de vereniging op een meer faciliterende manier inricht. Naast natuurlijk de bestaande structuren die er al zijn.

Lees meer over het KNVB-project.

Volgende keer: leden(ver)binding en de veranderende rol van verenigingen

De manier waarop verenigingen hun leden met elkaar verbinden verandert. Wat is er nodig om leden(ver)binding succesvol te faciliteren? En hoe ondersteun je dit digitaal?

Over de auteurs

Even sparren over het digitaal laten groeien van je vereniging?

Neem gerust contact met ons op. Wij denken graag met je mee! Of ontdek direct de digitale groeipotentie van jouw vereniging.

---