Community of Practice: De toegevoegde waarde van een online community voor beroepsverenigingen

Beroepsverenigingen zijn community’s, meer specifiek, Community’s of Practice. Dit type community gaat over het delen van kennis en peer-to-peer leren. Hoewel het concept van de Community of Practice zeker niet nieuw is, is het momenteel zeer relevant voor beroeps- en brancheverenigingen. 

Traditionele professionele verenigingen faciliteren netwerken en de uitwisseling van best practices door evenementen te organiseren. Maar moderne verenigingen faciliteren het hele jaar door netwerken en kennisdeling door succesvol gebruik te maken van online communities.

Wat is een Community of Practice? Hoe voegt een online community waarde toe voor zowel de leden als de vereniging?

Zoals deze blogpost van Yunits terecht aangeeft:

De kern van elke professionele vereniging is het delen van professionele en vertrouwde kennis en het vaststellen van standaarden en best practices met en onder de leden. Dit is waar hun waarde ligt – in het verleden, het heden en de toekomst, zoals blijkt uit onderzoek van de ASAE Research Foundation

Soorten kennis

Beroepsverenigingen richten zich vaak op het delen van kennis, zowel tussen de vereniging en de leden als tussen de leden onderling, met als doel samen te werken om hun branche of beroep als geheel te verbeteren. Om kennis effectief te delen, moeten we begrijpen welke soorten kennis er zijn en hoe ze gedeeld kunnen worden. Er zijn twee soorten kennis:

1. Gevalideerde of Expliciete Kennis

Dit is kennis die gevalideerd en gepubliceerd is door (verenigings-) experts. Expliciete kennis is observeerbaar. Het is gepubliceerd of opgeslagen, waardoor het onafhankelijk is van een individu. 

Expliciete kennis wordt gedeeld via rapporten, publicaties, kennissessies tijdens evenementen, enz. 

2. Door gebruikers gegenereerde of impliciete kennis (ook wel stilzwijgende kennis genoemd)

Dit is kennis die gegenereerd en gedeeld wordt door mensen . Impliciete kennis is persoonlijk en leeft in de hoofden van mensen, en is moeilijker te delen met anderen. 

Door persoonlijke ervaringen en geleerde lessen te delen, delen leden impliciete kennis met anderen om hen mogelijk te helpen soortgelijke fouten te vermijden of om hun carrière sneller vooruit te helpen. 

In de praktijk wordt het eerste type kennis vaak “informatie” genoemd, terwijl het tweede type “kennis” wordt genoemd.

Traditioneel richten verenigingen zich vooral op het verzamelen en publiceren van gevalideerde kennis of informatie. Dit gebeurt vaak in de vorm van rapporten, publicaties, onderzoek en wetenschappelijke artikelen. Daarnaast bieden ze vaak professionele opleidingen en certificering aan. Dit betekent meestal dat kennis die niet door de vereniging is gepubliceerd, niet beschikbaar is – althans niet onder de paraplu van de vereniging.

Voor moderne verenigingen is het erg belangrijk om het delen van door gebruikers gegenereerde, impliciete kennis te vergemakkelijken. Ze moedigen hun leden aan om de kennis die in hun hoofd zit te delen. Het gaat om subjectieve inzichten, intuïtie en ervaring. Als leden van elkaar kunnen leren, zijn ze effectiever in het bereiken van hun doelen en hebben ze dus een ongelooflijke meerwaarde aan het lidmaatschap van je organisatie.

Je kunt bijvoorbeeld kennis opdoen door een boek over projectmanagement te lezen (expliciete kennis). Maar hoe je een project in de praktijk managet, omvat ook impliciete kennis die gebaseerd is op jouw ervaring en de ervaring van anderen die met je samenwerken. Hier combineer je wat je hebt geleerd uit publicaties met je ervaring, vaardigheden en houding. Zie het delen van je impliciete kennis als het delen van “best practices”. Deze impliciete kennis wordt niet gepubliceerd of is niet gemakkelijk toegankelijk; als je niet fysiek aanwezig bent, is je kennis dat ook niet.

Toekomstgerichte branche- en beroepsverenigingen gaan nog een stap verder in het delen van kennis: ze richten zich op peer-to-peer leren. Hun leden werken samen, delen actief hun kennis en leren van elkaar. Dit is een community, een “Community of Practice”.

Wat is een community?

 Er zijn veel definities van het woord “community”. Een community is geen zwart-wit concept. Hoe sterker het “gemeenschapsgevoel” (“sense of community”), hoe meer het als een gemeenschap of community wordt beschouwd.

Volgens de psychologen McMillan & Chavis wordt dit gemeenschapsgevoel gedefinieerd door 4 factoren:

1. Lidmaatschap

De factor “lidmaatschap” heeft vijf kenmerken:

1. Grenzen: Lidmaatschap heeft grenzen; dit betekent dat er mensen zijn die erbij horen en mensen die er niet bij horen. 
2. Emotionele veiligheid: Emotionele veiligheid is nodig voor leden om hun behoeften en gevoelens te uiten en intimiteit te ontwikkelen. 
3. Het gevoel erbij te horen en identificatie: Het gevoel erbij te horen omvat het geloof en de verwachting dat men binnen de groep past, er een plaats heeft, zich geaccepteerd voelt door de groep en bereid is offers te brengen voor de groep. 
4. Persoonlijke investering: Inspanningen leveren om lid te worden geeft het gevoel dat men een plaats in de groep verdiend heeft, waardoor het lidmaatschap zinvoller en waardevoller wordt als resultaat van deze persoonlijke investering. 
5. Gemeenschappelijk symbolensysteem: Sociale conventies die een onderscheid maken tussen leden en niet-leden, zoals welkomstrituelen, taalgebruik, kleding, vlaggen, mascottes, logo’s, enz.

2. Invloed

Invloed werkt in twee richtingen: Leden zullen een sterker gemeenschapsgevoel hebben als ze het gevoel hebben dat ze invloed hebben op de gemeenschap. Omgekeerd, hoe groter de invloed van de gemeenschap op een deelnemer, hoe sterker de cohesie en het gemeenschapsgevoel binnen de groep.

3. Behoefte vervullen

Beloning en bevestiging dat de gemeenschap tegemoet komt aan de behoeften van deelnemers creëert een positief gevoel van saamhorigheid.

4. Emotionele verbinding

Een gedeelde emotionele band is grotendeels gebaseerd op een gedeeld verleden waarmee mensen zich identificeren. Daarom dragen fysieke gebeurtenissen en interacties in grote mate bij tot het gemeenschapsgevoel.

Wat is een Community of Practice?

Een “Community of Practice” is een specifiek type community, gericht op het delen van kennis en peer-to-peer leren.

Community’s of Practice zijn groepen mensen die een zorg of passie delen voor iets wat ze doen en die leren hoe ze dat beter kunnen doen door regelmatig met elkaar in contact te komen.

Etienne Wenger

(Bron: wenger-trayner.com)                                          

Een Community of Practice heeft drie definiërende kenmerken: 

1. Het domein

 Leden van de gemeenschap delen een gemeenschappelijke interesse, vaardigheid en/of betrokkenheid bij een bepaald onderwerp. Deze gedeelde focus creëert een basis en toewijding die leden motiveert om deel te nemen.

2. Gemeenschap

 Door gezamenlijke activiteiten, discussies, brainstormsessies over het oplossen van problemen en het delen van informatie bouwen de leden relaties op. Dit legt en versterkt de basis van de gemeenschap. De interactie en het leren van gelijken veranderen de leden in een echte gemeenschap.

3. Praktijk

 Leden van een Community of Practice ontwikkelen een gedeeld repertoire van bronnen in een kennisbank: ervaringen, verhalen, rapporten, hulpmiddelen en methoden om terugkerende problemen aan te pakken – kortom, een gedeelde praktijk. Deze kennis, vaardigheden en inspiratie kunnen door alle leden worden toegepast in hun dagelijkse professionele activiteiten. Het ontwikkelen van deze gedeelde praktijk kost tijd en vereist voortdurende interactie.

De combinatie van deze drie elementen vormt een Community of Practice. Door deze elementen parallel te ontwikkelen ontstaat zo’n community. 

Kennisdeling binnen een Online Community of Practice

Steeds meer verenigingen richten zich op peer-to-peer leren en het delen van door gebruikers gegenereerde kennis. Zij faciliteren dit in een (online) Community of Practice en vergroten daarmee hun relevantie.

Zoals Wenger zegt:

Een groeiend aantal verenigingen, zowel professionele als andere, zijn op zoek naar manieren om zich te richten op leren door reflectie op praktijkervaringen. Hun leden zijn rusteloos en hun loyaliteit is fragiel. Ze moeten waardevolle leeractiviteiten aanbieden. De peer-to-peer leeractiviteiten die typisch zijn voor Community’s of Practice bieden een aanvullend alternatief voor het meer traditionele cursusaanbod en publicaties.

Je kunt kennisdeling stimuleren en vergemakkelijken door leden op relevante manieren met elkaar in contact te brengen en barrières weg te nemen. Het aanmoedigen en ondersteunen van interactie en informeel leren is de sleutel. Hoe houden leden zich bijvoorbeeld aan nieuwe wetgeving in hun branche of beroep? Of hoe implementeren ze de COVID-regels bij het organiseren van een evenement of voetbalwedstrijd? Het stellen van deze vragen helpt om de kennis te ontsluiten die in hun hoofden huist. 

Case: Nederlandse voetbalbond verbindt amateurvoetbalclubs en vergemakkelijkt samenwerking

Veel voetbalclubs staan voor dezelfde uitdagingen. Wat doe je als leden hun contributie niet betalen? Waar koop je een scorebord? Hoe goed is de kwaliteit van de kunstgrasvelden?

Als club kun je zelf op zoek gaan naar de antwoorden of gebruik maken van de kennis van andere clubs. In Nederland zijn er ongeveer 2400 amateurvoetbalclubs. De kans is groot dat één van hen al eerder tegen hetzelfde probleem is aangelopen en een oplossing heeft gevonden.

Dit is waar ‘Eén tweetje’ om de hoek komt kijken. Met een uitgebreide vraag-antwoordmodule kunnen bestuursleden van amateurvoetbalclubs met elkaar in gesprek gaan en elkaars kennis aanboren. 

Bekijk de volledige casestudy. 

Er zit veel kennis in de hoofden van mensen. Haal de grenzen tussen mensen weg en faciliteer het delen van die kennis. Dan win je aan relevantie als vereniging.   Tegelijkertijd is het belangrijk om je af te vragen aan welke kennis leden behoefte hebben. Waarover willen ze meer leren? Door dit te begrijpen, kun je bestaande kennis afstemmen op de behoeften van je leden. Hierdoor kun je meer relevante en gepersonaliseerde informatie en kennis aanbieden, waardoor het voor leden makkelijker wordt om antwoorden op hun vragen te vinden.

Relevant blijven en de “strijd om aandacht” winnen

Naarmate de verwachtingen van leden veranderen en de digitale transformatie versnelt, moeten verenigingen zich aanpassen om te gedijen. Om als vereniging relevant te blijven, is het essentieel om aan de behoeften van leden te voldoen en je leden mogelijkheden te bieden om online met elkaar in contact te komen en gemakkelijk kennis te delen. De beste manier om dit te bereiken is via een speciaal online community platform, omdat zo’n platform tal van mogelijkheden biedt om kennisdeling binnen je community of practice slim te ondersteunen en te stimuleren:

• Online platformen stellen professionals in staat om inzichten te delen, vragen te stellen en te beantwoorden, en samen te werken aan het oplossen van problemen in een veilige en vertrouwde omgeving, beheerd door de vereniging.
• Online platformen vergemakkelijken informeel leren en het snel delen van informatie.
• Regelmatige virtuele bijeenkomsten en workshops kunnen worden geïnitieerd door zowel de organisatie als de leden om leersessies en discussies via videoconferenties te faciliteren.
• Gedeelde digitale bronnen in een gecentraliseerde digitale kennisbank bieden leden eenvoudig toegang tot relevante bronnen en leermaterialen.
• Collaboratieve projecttools en wiki’s moedigen co-creatie en documentatie van kennis aan.

Bovendien kunt u door interactie op uw eigen communityplatform mogelijk te maken, uw ledengegevens gebruiken voor meer gepersonaliseerde en relevante communicatie, gebaseerd op de voorkeuren en het gedrag van uw leden. Dit stelt je vereniging in staat om door de ruis heen te breken en de “strijd om aandacht” te winnen. In plaats van handmatig e-mails te versturen, sturen communityplatforms meestal automatische meldingen, waarbij leden proactief worden uitgenodigd voor interactie op een centraal platform. Dit bespaart uw vereniging tijd en middelen en verhoogt de betrokkenheid van de leden. 

Door de principes van Wenger te integreren in digitale strategieën, kunnen we meer dynamische en inclusieve Communuty’s of Practice stimuleren en zo hetzelfde doen voor verenigingen. Deze aanpak ondersteunt niet alleen de professionele groei en ontwikkeling van uw leden, maar vergroot ook de collectieve expertise binnen uw sector, waardoor de impact op uw organisatorische missie toeneemt.

Mede geschreven door Community Consultants Collective bestuursleden Mathijs Vleemingvan Community Platform Yunits, gespecialiseerd in kennisgemeenschappen voor professionele verenigingen & Catherine Hackneyvan Confident Communities Consulting. Bijdragen door Todd Nilsonen John Nawn.

Het Community Consultants Collective(https://www.communityconsultants.life/) geeft vorm aan de toekomst van het beroep van community consultant. Het Community Consultants Collective is een veilige ruimte waar community consultants kunnen leren en regelmatig met elkaar in contact komen. We werken samen om creatieve oplossingen te ontwikkelen voor uitdagingen terwijl we leren en groeien van onze gedeelde ervaringen. Het Community Consultancy Collective viert de positieve impact die consultants kunnen hebben op de gemeenschappen van hun klanten, en de grote impact die gemeenschappen kunnen hebben op de wereld.

Zoals eerder gepubliceerd door het Community Consultants Collective.